Краязнаўства: Чучавіцкі край

Чучавіцкая Пакроўская царква

Вёскі Чучавіцкага края гістарычна адносіліся да чучавіцкага прыходу. Толькі вёска Лугі да 18 стагоддзя была ў Вяліка-Ражанскім прыходзе, а вёска Гоцк на памежжы 19 і 20 стагоддзя стала цэнтрам Гоцкага прыходу. Цэнтрам чучавіцкага прыходу была царква ў Вялікіх Чучавічах.

Пра існаванне Чучавіцкай царквы вядома, як мінімум з 1680 года, калі была праведзена генеральная візітацыя Мінскага і Навагрудскага сабору. Простымі словамі, быў перапіс і інвентарызацыя уніяцкіх храмаў. Паводле візітацыі ў Чучавіцкім краі было дзве царквы: Святой Троіцы (пазначана як царква) і Апекі Паны Марыі (пазначана як капліца). Цэрквы адносіліся да Лахвенскай парафіі, Клецкай прататыпыі. Да цэркваў адносіліся наступныя населеныя пункты: Вялікія і Малыя Чучавічы, Горка (відаць, Гоцк), Лука (відаць, Лугі) і Баравікі.

Метрычныя кнігі з Чучавіцкай царквы захаваліся ад 1772 гадоў (падзелы аб шлюбах і пахаваннях ад 1783 года). Кнігі па асобных гадах (1820, 1830-1833 (падзел аб хрышчэнню), 1831-1832 (падзел а шлюбах),1837, 1867, 1871) пакуль не знайдзены, альбо ўвогуле адстунічаюць.

У метрычных кнігах за 1828 год з'яўляецца першая выява пячаткі царквы з надпісам "Печать Покрова : Пре : Бци : Церкви : Чучевиск", то бок пакуль можна лічыць, што ўжо ў 1828 годзе царква менавалася як Пакроўская. Да гэтага царква пісалася проста як Чучавіцкая (Cerkwa Parochialna Czuczewiczka).

Пячатка ў канцы другога падзела (а шлюбах) метрычнай кнігі Чучавіцкай царквы, 1828 г.

У сеціве можна сустрэць інфармацыю, што царква згарэла ў 1820-ыя гады, а потым была адбудавана ў 1846-1851 гады. Гэта насмарэч не так, бо ў 1834 годзе пры пераходзе царквы з уніяцкай ў праваславную праводзіўся вопіс царквы, дзе ёсць адсылкі да касцёльнага тыпу.

По описи учиненной благочинным Страховичем и представленной к делу о церкви и утвари значится, что церковь в Селе Больших Чучевичах деревянная Свято-Покровская посредственно обширная, построенная по образцу костела без царских ворот и иконостаса.

Дакументальнага пацверджання, калі адбыўся пажар, пакуль няма. Яго пошукам займаемся зараз. Але ж, калі абапірацца на адсутнасць метрычных кніг, то можна меркаваць, што пажар адбыўся ў 1837 годзе.

У 1851 годзе была пабудавана новая Пакроўская царква, у 1908 годзе да яе прыбудавалі званіцу. У такім выглядзе зараз яна і знаходзіцца.

Пакроўская царква, 1910 г. Фотаздымак А. Сержпутоўскага.

Кожная царква мела сваю землю як адну з крыніц даходу. У 1895 годзе землямерам Губернскім сакратаром Вікенціем Абакановічам быў складзены план зямлі Чучавіцкай Свята-Пакроўскай царквы. Зямля падзялялася на 35 частак у 27 урочышчах і ў самім сяле Чучавічы.

Зацвердзілі план наступныя людзі:
  • святар Уладзімір Пушкін;
  • дваранін, павераны князя Пятра Ільвовіча Вітгенштэйна Аляксандр Сігізмундавіч Скроздкі;
  • псаломшчык Андрэй Пятровіч Сулкоўскі;
  • прадстаўнікі прыхода: Самуіл Гушчэня, Максім Бойка, Ефім Радзюк (за усіх як за неграматных па іх просьбе распісаўся сялянін вёскі Малыя Чучавічы Барыс Латоўчыц);
  • непременный чалец А. Робендорф.

Цалкам у Чучавіцкай царквы на 1895 год было 34 дзесяціны 2289 квадратных сажняў.

Частка плана царкоўных зямель Чучавіцкай Свята-Пакроўскай царквы, 1895 г.

Па Чучавіцкай царкве такіх звестак пакуль не маем, але ж у іншых прыходах і такое адбывалася.

По свидетельству священника Иоанна Кобякова, земледелие было сопряжено с необходимостью делать частые уступки крестьянам при служении треб. Например, причт пользовался сенокосом по договору с прихожанами, отпускавшими духовенству по 8-10 десятин травы. В свою очередь клирики давали обязательство не брать за венчание более 2 руб. серебром, за погребение с выносом — 50 коп., за молебен — 10 коп.

Прыхадскія святары павінны былі адлюстроўваць памеры зямлі, якія належалі царкве, у кліравых ведамасцях. То бок варта шчэ пакапацца ў архівах, каб знайсці тыя кліравыя ведамасці і высветліць больш дэталей па зямельных справах Чучавіцкай царквы.

Самыя даўнія фотаздымкі царквы захаваліся ад этнографа Аляксандра Сержпутоўскага, які ладзіў этнаграфічную эскпедыцыю ў 1910 годзе.

Пакроўская царква, 1910 г. Фотаздымак А. Сержпутоўскага.

Прыхажане ля Пакроўскай царквы, 1910 г. Фотаздымак А. Сержпутоўскага.

Прыхажане ля Пакроўскай царквы, 1910 г. Фотаздымак А. Сержпутоўскага.

Прыхажане ля Пакроўскай царквы, 1910 г. Фотаздымак А. Сержпутоўскага.

Пакроўская царква, 1910 г. Фотаздымак А. Сержпутоўскага.

Пакроўская царква, 1937 г. Фотаздымак Ёз. Абрэбскага.

Пакроўская царква, 2014 г. Фотаздымак Вікісховішча.

Пакроўская царква, 2021 г. Фотаздымак Дзяніса Блішча | glubinka.by

Інтэр'ер Пакроўскай царквы, 2022 г. Фотаздымак Рамана Клеўжыца.
Вялікія Чучавічы Даследаванні Фотаздымкі Дакументы Мапы
Made on
Tilda